به گزارش پلاتو هنر، نمایش «گالیله» نوشته برتولت برشت و ترجمه حمید سمندریان به کارگردانی شهابالدین حسین‌پور، دراماتورژی محمدامیر یاراحمدی و تهیه‌کنندگی آزیتا موگویی تا 30 خرداد ساعت 19:30 در سالن اصلی تئاترشهر روی صحنه است.
«زندگی گالیله» از نمایشنامه‌های بسیار جنجالی برتولت برشت است که حمید سمندریان در زمان حیاتش آن را ترجمه کرد و سعی داشت که روی صحنه ببرد اما با مشکلاتی مواجه شد تا هیچ‌وقت نتواند نمایش «گالیله» را به اجرا برساند.
شهابالدین حسین‌پور درباره دلایل انتخاب این نمایشنامه گفت: من افتخار شاگردی استاد سمندریان را داشتم و در آن زمان یکی از آرزوهایم اجرای نمایش «گالیله» توسط ایشان بود زیرا در آن سال‌ها علاقه استاد سمندریان به این نمایشنامه را دیدم و از تلاش‌هایشان بابت اجرای این نمایش باخبر بودم. استاد سمندریان دیدگاه و بینش حیرت‌انگیزی نسبت به نمایشنامه برشت داشتند. اما این آرزوی من هیچ‌وقت میسر نشد. یادم است در روز خاکسپاری استاد سمندریان به خودم قول دادم تا روزی نمایش «گالیله» را جهت ادای دِین نسبت به ایشان روی صحنه ببرم. در درجه دوم این نمایشنامه مسئله‌ای را بیان می‌کند که مسئله امروز جامعه ماست و سال‌های سال هم جامعه ما و هم جوامع دیگر درگیر آن بودند.
او اضافه کرد: نمایشنامه «زندگی گالیله» نمایشنامه‌ای بسیار طولانی است که اجرای آن بیش از 4 ساعت طول می‌کشد و بخش‌هایی از آن فقط برای خواندن است و حالت اجرایی ندارد. اجرای چنین نمایشنامه‌ای برای هر گروهی بسیار دشوار است به همین دلیل در دنیا سال‌هاست این متن اجرا نمی‌شود. با وجود این‌که محتوا و موضوع نمایشنامه بسیار ارزشمند است اما نوع نگارش برشت برای مخاطب امروز کسالت‌بار است.
حسین‌پور در ادامه از تلاشهایش جهت اجرای این نمایش و تغییراتی که روی متن انجام داده گفت: در سال 97 بعد از این‌که نمایش‌های موفقی همچون «سرآشپز پیشنهاد می‌کند»، «طپانچه خانم»، «بیوه‌های غمگین سالار جنگ» ، «یک زندگی بهتر »و… را کارگردانی کردم و توانستم جایگاه کوچکی در جامعه تئاتر به‌دست بیاورم، تصمیم گرفتم به سراغ نمایشنامه «زندگی گالیله» بروم. ابتدا به تئاترشهر مراجعه کردم و برای اجرا در سالن اصلی این مجموعه که همان سالن مدنظر استاد سمندریان برای اجرای نمایش «گالیله» بود، درخواست دادم. پس از امضای قرارداد با مدیر وقت تئاترشهر، در سال 98 پیش‌تولید نمایش را شروع کردم. پیش از شروع تمرینات نزدیک به 10 ماه هفته‌ای 3 روز، جلسات طولانی مدت با آقای محمدامیر یاراحمدی، نویسنده و دراماتورژ خوب کشورمان، برای دراماتورژی نمایشنامه داشتیم. زیرنظر ایشان بسیار ریزبینانه و با دقت روی تک‌تک دیالوگ‌ها کار کردیم و توانستیم زمان نمایشنامه را به چیزی حدود 130 دقیقه برسانیم و دیالوگ‌های متن را محاوره‌ای‌تر، کوتاه‌تر و منسجم‌تر کردیم تا از حالت کسالت‌بار بودن متن بکاهیم. همچنین ژانر نمایشنامه را از تراژدی به گروتسک و طنز تلخ که سبک و شیوه مورد علاقه خودم نیز است، تغییر دادیم. این تغییرات بنیادینی بود که روی نمایشنامه انجام دادیم.
او افزود: فکر می‌کنم نتیجه کار حیرت‌انگیز شده است. کسانی که این اثر را با متن اصلی مقایسه کنند متوجه می‌شوند که چه اتفاق مهمی در کارگردانی و دراماتورژی، به‌دلیل فاصله گرفتن از متن اصلی و ایده‌های اجرایی برشت، رخ داده است. صحنه‌هایی از نمایشنامه اصلی را نیز به دلیل کم کردن زمان اجرا و شعارزدگی آن‌ها حذف یا با صحنه‌های دیگر ادغام کردیم.
حسین‌پور در جواب این سوال که آیا از طرف شورای نظارت و ارزشیابی فشاری برای حذف صحنه‌هایی از نمایش صورت گرفته است، پاسخ داد: من در طی این سال‌ها جلسات زیادی را با شورای نظارت بابت اجرای این نمایش داشتم و می‌توانم با صراحت بگویم که برای اجرای نمایش «گالیله» جنگیدم. از زمان آغاز تمرینات تا به امروز 4 مدیر در مرکز هنرهای نمایشی، 4 مدیر در شورای نظارت و ارزشیابی و 4 مدیر در تئاترشهر تغییر کردند. من در تمام این دوره‌ها با هر کدام از این مدیران بحث و گفتوگو داشتم و سختی‌های زیادی را برای گرفتن مجوز این نمایش کشیدم اما با جرات می‌گویم که اجازه ندادم تا نظرات برخی از اعضای شورای نظارت در محتوای اثر و رسالتی که برشت با نوشتن این نمایشنامه داشته و فکر و اندیشه‌ای که من و دراماتورژ اثر داشتیم، خدشه‌ای وارد کند. از لحظه به لحظه اثرم دفاع کردم و آن چیزی را که می‌خواستم روی صحنه بردم. صحنه‌های حذف شده از نمایش به هیچ‌وجه به خاطر اعمال فشار از طرف شورای نظارت نبوده و به میل من و با مشاوره دراماتورژ نمایش اتفاق افتاده است. اجرای این نمایشنامه که یک متن انتقادی محسوب می‌شود به‌خودی‌خود کار بزرگی است.
او درباره مشکلاتی که در روند تولید نمایش «گالیله» پیش آمد چنین گفت: در سال 99 تمرینات نمایش «گالیله» به دلیل شیوع بیماری کرونا متوقف شد. سپس در سال 1401 با گروهی جدید دوباره تمرینات را شروع کردیم اما بعد از 5 ماه به دلیل اتفاقاتی که در کشور رخ داد، در حالی‌که تنها 15 روز به اجرای ما مانده بود، مجددا مجبور شدیم نمایش را متوقف کنیم. به لحاظ مالی چند صد میلیون تومان خسارت به ما وارد شد که هیچ‌کدام از مدیران مرکز هنرهای نمایشی از همان سال 98 که تمرینات را شروع کردیم تا به الان مسئولیت خسارت‌هایی که به این نمایش وارد شد را بر عهده نگرفتند.
او اضافه کرد: در اجرای کنونی با توجه به شرایط و مسائل مالی که به وجود آمده بود تصمیم گرفتم که از خانم موگویی، تهیه‌کننده سینما که پیش از این همکاری موفقی هم در تئاتر با آقای رحمانیان داشتند، دعوت کنم تا به عنوان تهیه‌کننده در کنار ما قرار گیرند. ایشان نیز دعوت من را قبول کرده و مرحله انتخاب بازیگر را به همراه خانم موگویی آغاز کردیم. سعی کردیم که از بهترین‌ها برای اجرای این نمایش دعوت کنیم. از آقای آییش که در دور قبلی تمرینات نیز همراه من بودند تا بازیگران بِنامی که در گذشته با من همکاری داشتند و همچنین بازیگران جوانی که اکثرا شاگردان من و آینده داران هنر تئاتر هستند و همین‌طور عوامل طراحی درجه یک و زبردستی که به زیباتر شدن این نمایش کمک بسیاری کردند. گروه جدید گالیله کارش را در بهمن ماه آغاز کرد و 29 فروردین بالاخره روی صحنه رفتیم. همه گروه تلاش کردند تا یک اتفاق ناممکن، ممکن شود.
حسین پور ادامه داد: در این دور از تمرینات با توجه به تغییر برخی از عوامل، من زمان زیادی برای تمرین این نمایش در اختیار نداشتم و نتواتستم تمام خواسته‌های خودم را برآورده کنم. اما یک نمایش بی‌نظیر و درحشان را با حدود تنها 40 جلسه و روزی ۱۲ ساعت تمرین بر صحنه داریم. هر شب تمامی بلیت های اجرای ما به فروش می‌رسد و تماشاگران راضی از سالن اجرا خارج می‌شوند. همین‌جا از همه تماشاگرانی که از ما حمایت می‌کنند تشکر می‌کنم.
در نمایش «گالیله» فرهاد آییش، صدف اسپهبدی، یاشار خمسه، نورا هاشمی، محمد نادری، حمید رحیمی، شهروز دل‌افکار، آرش فلاحت‌پیشه، محمد معتضدی، اشکان صادقی، فربد فرهنگ، علیرضا ساوه درودی، سامان کرمی، مانی کلاته و علیرضا مویدی ایفای نقش می‌کنند.
حسین‌پور تاثیر حضور آقای آییش در این نمایش را بسیار مثبت و ارزشمند دانست و عنوان کرد: حضورآقای آییش در نمایش ما بسیار هیجان‌انگیز است. این‌که ایشان با این روحیه جنگجویانه و پرانگیزه نقش گالیله را بازی می‌کنند برای من باعث خوشحالی است. البته اختلاف نظر و چالش‌های بسیار زیادی با هم داشتیم اما در نهایت با تعامل و صبوری کار را به ثمر رساندیم. به هر حال وقتی 2 نفر از 2 نسل متفاوت با هم همکاری می‌کنند این تضاد نظرها و سلیقه‌ها به وجود می‌آید. مطمئنا مخاطبان نیز از دیدن بازی آقای آییش در این نمایش بسیار لذت می‌برند.
کارگردان نمایش «گالیله» حواشی قبل از شروع اجراها بابت حضور کاوه آفاق را این‌گونه تعریف کرد: ۴۸ ساعت قبل شروع اجرا به ما اطلاع دادند که از سمت سازمان وزارت ارشاد، آقای آفاق ممنوع الکار هستند. ما تلاش‌های زیادی برای حل این مشکل کردیم. با وجود این‌که حتی اطلاع نداشتیم که علت این ممنوع‌الکاری چیست. اسم ایشان در لیست اسامی گروه به شورای نظارت و ارزشیابی ارائه و از طرف شورا تایید شده بود. جواب حراست وزارت ارشاد این بود که به دلایلی آقای آفاق امکان حضور در این نمایش را ندارند. در نهایت با وجود تلاش های ما و دوستان در مرکز هنرهای نمایشی آقای آفاق نتوانستند در کنار ما حضور داشته باشند. این یکی از چالش های کاری ما بود چون ایشان سه قطعه موسیقی در نمایش اجرا می کردند که ما مجبور شدیم دو قطعه را حذف کنیم که به کیفیت اجرا لطمه وارد شد.
او سپس از جایگزینی پولاد کیمیایی به جای کاوه آفاق گفت: آقای پولاد کیمیایی در ابتدا در لیست بازیگران ما بودند ولی به علت شرایط کاری و زمانی، متاسفانه نتوانستند در اجرا حضور داشته باشند. با حذف اجباری کاوه آفاق ما از پولاد کیمیایی که سابقه خوانندگی نیز دارند، دعوت کردیم تا ترانه‌های نمایش «گالیله» را بخوانند. در زمانی کوتاه ترانه‌ها را با آهنگسازی دکتر چراغعلی خوانده شد و توانستیم بر روی صحنه از صدای ایشان بهره‌مند شویم.
شهابالدین در آخر افزود: یک نکته برای همکارانم در عرصه هنرهای نمایشی دارم و آن این است که تئاتر یک هنر انتقادی، پویا و اندیشمند است که ایجاد آگاهی می‌کند. تئاتر در هر دوره و شرایطی مبارزه‌ای علیه ظلم، بی‌عدالتی و دروغ و ریاکاری است.هنر تئاتر با جهل مبارزه می‌کند. بنابراین ترک صحنه تئاتر و پشت کردن به آن از طرف اهالی تئاتر، به هر دلیلی یک اشتباه استراتژیک است.