به گزارش پلاتو هنر، هوش مصنوعی یا ای آی اصطلاحی رایج است که احتمالا پیش از این اسم آن به گوشتان خورده یا در جایی خوانده‌اید. وقتی عبارت هوش مصنوعی را می‌شنوید احتمالا کلماتی مانند فناوری، عصر دیجیتال، و مقالاتی درباره ربات‌ها به ذهنتان خطور می‌کنند اما هوش مصنوعی واقعا چیست و چگونه از آن استفاده می‌شود؟
هوش مصنوعی به معنای پیشرفت در زمینه تکنولوژی است که شامل برنامه نویسی تکنولوژی برای حل مسئله می‌شود. صحبت از هوش مصنوعی اغلب با کلماتی مانند یادگیری ماشینی، یادگیری عمیق و کلان داده همراه است. در این گزارش به بررسی هوش مصنوعی و انواع آن می‌پردازیم.
فناوری (Technology) چیست؟
پیش از بررسی معنای فناوری هوش مصنوعی، ابتدا نیاز است که تعریف خود فناوری را بدانید. فناوری یعنی استفاده از دانش علمی برای توسعه وسیله، ماشین، روش انجام کارها یا روش ساخت چیزها. هدف فناوری حل مشکلات انسان‌ها یا برطرف کردن نیازهای مختلف آنها ازجمله غذا، پوشش، ارتباط و غیره است. انواع مختلفی از فناوری در حوزه‌های متفاوتی وجود دارند که به دلیل کاربردشان پراهمیت هستند. از انواع فناوری می‌توان به فناوری هوش مصنوعی، اطلاعات، سرگرمی، ارتباطات، آموزشی و… اشاره کرد.
هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) چیست؟
فناوری هوش مصنوعی یکی از شاخه‌های علوم کامپیوتر است که به ساخت کامپیوتر و ماشین‌هایی مربوط می‌شود که می‌توانند فرایند‌های هوش انسانی را شبیه‌سازی و مانند انسان‌ها استدلال کنند، یاد بگیرند و عمل کنند. در واقع هوش مصنوعی مجموعه‌ای از فناوری‌ها است که کامپیوترها را قادر به انجام کارهای پیشرفته ازجمله توانایی دیدن، درک و ترجمه زبان گفتاری و نوشتاری، تجزیه و تحلیل داده‌ها، ارائه پیشنهاد و غیره می‌کند.
اصطلاح هوش مصنوعی اولین بار در سال 1956 پدید آمد. جان مک‌کارتی و ماروین مینسکی کنفرانسی با حضور گروهی از دانشمندان و ریاضی‌دانان در دارتموث برگزار کردند و درمورد اختراع کامپیوتری که توانایی تفکر دارد، به گفتگو پرداختند. در آنجا بود که مک‌کارتی برای اولین بار اصطلاح «هوش مصنوعی» را به کار برد. بعد از برگزاری آن کنفرانس، مسیر توسعه هوش مصنوعی پر از فراز و نشیب بوده است. در سال‌های اخیر، تلاش‌های زیادی برای رشد و ورود این تکنولوژی هوشمند به زندگی روزانه شده است.
فرق هوش مصنوعی و هوش انسانی
تفاوت‌های هوش مصنوعی و هوش انسانی در چه چیزهایی است؟ هوش مصنوعی و الگوریتم‌هایی که باعث فعالیت آن می‌شوند، توسط انسان‌ها ساخته می‌شوند. کامپیوترهای مجهز به هوش مصنوعی توانایی یادگیری، سازگاری و رشد در محیط اطراف خود را دارند اما در نهایت ساخته دست انسان‌ها هستند. هوش انسانی توانایی بسیار بیشتری در حافظه، روابط اجتماعی، خودآگاهی و انجام همزمان چندین کار دارد. هوش مصنوعی فاقد آی کیو است و این مسئله تفاوت زیادی میان آن، انسان و هوش انسانی ایجاد می‌کند. در زمینه تفکر و تصمیم گیری، جنبه های زیادی وجود دارند که هوش مصنوعی در حقیقت قادر به ماهر شدن در آنها نیست. هر چقدر هم یک دستگاه هوشمند باشد، رایانش احساسات امری نیست که بتوان آن را به یک دستگاه آموزش داد. داشتن روابط مستقل و انجام همزمان چند کار را نمی‌توانید خودکارسازی کنید. یادگیری ماشینی و یادگیری شناختی برای همیشه دو امر منحصر به فرد و مجزا از هم خواهند ماند. برنامه‌های ای آی می‌توانند به سرعت عمل کنند و همچنین دقیق و هدفگرا باشند اما با این وجود، نمی‌تواند کاملا شبیه هوش انسانی شوند. مهم نیست که یک ماشین چقدر هوشمند است و یا شما از چه فرمولی استفاده می‌کنید، فرآیند فکری انسان‌ها بسیار گسترده تر از آن است که بتوان به ماشین‌ها آموزش داد.
انواع هوش
هوش مصنوعی چگونه کار می‌کند؟
به طور کلی، سیستم‌های هوش مصنوعی با جمع‌آوری مقادیر زیادی از داده‌های برچسب‌گذاری شده کار می‌کنند. سیستم این داده‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کند تا الگوهای پنهان در آنها را پیدا کند و سپس با استفاده از این الگوها، وضعیتی در آینده را پیش‌بینی می‌کند.
برنامه‌نویسی هوش مصنوعی روی مهارت‌های شناختی تمرکز دارد که شامل موارد زیر است:
یادگیری: این جنبه از برنامه نویسی هوش مصنوعی روی کسب داده و ایجاد قوانینی برای نحوه تبدیل داده به اطلاعاتی اجراشدنی تمرکز دارد. این قوانین که الگوریتم نامیده می‌شوند، دستورالعمل‌هایی گام‌به‌گام برای نحوه تکمیل کاری خاص را در اختیار دستگاه‌های محاسباتی قرار می‌دهند.
استدلال: این جنبه از برنامه نویسی هوش مصنوعی روی انتخاب الگوریتم مناسب برای رسیدن به نتیجه دلخواه تمرکز دارد.
اصلاح خود: این جنبه از برنامه نویسی هوش مصنوعی برای تنظیم مداوم الگوریتم‌ها و اطمینان از ارائه دقیق‌ترین نتایج ممکن طراحی شده است.
خلاقیت: این جنبه از هوش مصنوعی با استفاده از شبکه‌های عصبی، روش‌های آماری و دیگر تکنیک‌های هوش مصنوعی تصویر، متن، موسیقی و ایده‌های جدید تولید می‌کند.
هوش مصنوعی ضعیف (Weak AI) و هوش مصنوعی قوی (Strong AI)
هوش مصنوعی به دو دسته ضعیف و قوی تقسیم می‌شود.
هوش مصنوعی ضعیف برای انجام امور مشخصی طراحی شده است. برای مثال می‌تواند به سوالات پاسخ دهد و یا شطرنج بازی کند. ربات‌های صنعتی و دستیارهای شخصی هوشمند مانند نرم افزار «سیریِ» اَپل از نمونه‌های هوش مصنوعی ضعیف هستند.
هوش مصنوعی قوی طوری طراحی شده است که می‌تواند مهارت‌های شناختی انسان را شبیه‌سازی کند. این نوع از هوش را قوی می‌نامند زیرا می‌تواند به اندازه انسان باهوش باشد و امور مختلفی را انجام دهد.
انواع هوش بر اساس قابلیت
هوش مصنوعی به طور کلی به سه نوع تقسیم می‌شود و هر کدام نشان‌دهنده سطح متفاوتی از هوش هستند:
- هوش مصنوعی محدود (Artificial Narrow Intelligence)
- هوش مصنوعی عمومی (Artificial General Intelligence)
- هوش مصنوعی فوق هوشمند (Artificial Super Intelligence)
هوش مصنوعی محدود در دسته هوش مصنوعی ضعیف قرار می‌گیرد. این نوع از هوش ماشین‌ها را در انجام کارهای خاص و محدودی توانمند می‌کند. سیستم‌های توصیه در پلتفرم‌هایی مانند نتفلیکس و آمازون نمونه‌هایی از این نوع هوش هستند. این سیستم‌ها رفتار و ترجیحات کاربران را تجزیه و تحلیل می‌کنند و بر اساس آنها به کاربر فیلم یا سریال پیشنهاد می‌دهند.
هوش مصنوعی عمومی در دسته هوش مصنوعی قوی قرار دارد. این نوع از هوش می‌تواند تمام کارهایی که یک انسان انجام می‌دهد را به طور کامل اجرا کند. البته دانشمندان هنوز موفق به دستیابی به این نوع هوش نشده‌اند.
هوش مصنوعی فوق هوشمند که دانشمندان هنوز موفق به دستیابی به آن نشده‌اند، فراتر از هوش انسانی به حساب می‌آید و می‌تواند بهتر از انسان عمل کند.
هوش مصنوعی چگونه استفاده می‌شود؟
در زندگی روزانه از هوش مصنوعی در اشکال گوناگونی استفاده می‌شود. ای آی موجب راحتر و جالب‌تر شدن زندگی هایمان و تغییر جهان شده است. ای آی کاربردهای فراوانی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
سرویس های پخش آنلاین: زمانی که می‌نشینید و برنامه مورد علاقه تلوزیونی‌تان را نگاه می‌کنید و یا به موسیقی مورد علاقه‌تان گوش می‌دهید، احتمالا با پیشنهادهای جذابی روبه رو می‌شوید که توسط هوش مصنوعی داده می‌شوند. ای آی با بررسی علایق شما و با استفاده از الگوریتم‌ها، همه برنامه‌های تلویزیونی، فیلم‌ها و یا موسیقی‌هایش را پردازش می‌کند و با کمک الگوهایی که پیدا می‌کند، به شما پیشنهاداتی می‌دهد.
خرید و تبلیغات آنلاین: هوش مصنوعی بر اساس خرید و جستجوهای پیشین و یا دیگر رفتار های آنلاین مشتریان، پیشنهادهای شخصی سازی شده‌ای را به آنها مطرح می‌کند. ای آی اهمیت زیادی در مراحل خرید و فروش اعم از تدارکات، تهیه فهرست موجودی، بهینه سازی محصولات و غیره دارد.
پزشکی: هوش مصنوعی کاربردهای گوناگونی در این حوزه دارد. ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند در تشخیص بیماری به پزشکان کمک کنند و یا تصاویر و اسکن‌های پزشکی مانند MRI را بررسی کنند.
سیستم‌های ترجمه: نرم افزارهای مترجمی متکی به هوش مصنوعی هستند و می‌توانند متون را به زبان‌های مختلف ترجمه کنند.
آینده هوش مصنوعی
در حال حاضر سیستم‌های هوش مصنوعی بر نحوه زندگی ما موثر هستند و دامنه تاثیراتی که ای آی روی ما در آینده خواهد داشت نیز گسترده است. احتمالا تکنولوژی هوش مصنوعی به بهبود کارایی و افزایش بهره‌وری ادامه خواهد داد و به مرور زمان در صنایع بیشتری گسترش خواهد یافت. طبق گفته متخصصان، با رشد ای آی بحث‌های بیشتری در مورد حریم شخصی، امنیت و ادامه بهبود نرم افزارها برای در امنیت نگهداشتن مردم و کسب و کار ها انجام خواهد شد.
ببیشتر مردم نگران از دست دادن شغل هایشان توسط ای آی هستند اما حقیقت این است که مشاغل زیادی تقریبا از خودکارسازی در امان هستند. ربات‌ها جای معلمان و کادر درمان را نخواهند گرفت زیرا ارتباط مستقیمی که آنها در شغل شان با کودکان و بیماران دارند، قابل جایگزینی نیست. برخی از مراحل در تجارت را می‌توان خودکار سازی کرد اما غریزه انسانی، تصمیم گیری و روابط همچنان برای آینده مهم خواهند بود.
هوش مصنوعی در حال تغییر روند جهان است و با گذر زمان این تغییرات ادامه خواهند داشت. اکنون بهترین زمان برای یادگیری و مشارکت در این تحول جهانی است.
بیشتر بخوانید: